Στο σύντομο διάστημα λειτουργίας μας, καλούμαστε με ευχαρίστηση, να εξηγήσουμε τι σημαίνει Βιωματική Μάθηση στην διδακτική προσέγγιση που εφαρμόζουμε. Παραθέτουμε λοιπόν ένα άρθρο που κρίνουμε ότι δίνει περιεκτική και ουσιαστική απάντηση στο παραπάνω ερώτημα. Μετά τις υποσημειώσεις μπορεί όποιος επιθυμεί να βρει το κείμενο ολόκληρο και στην αρχική του μορφή κάνοντας κλικ στον υπερσύνδεσμο με όνομα ‘Experiential Learning’.
Φιλικά, Αντιγόνη & Νικάνορας
Τι είναι Βιωματική Μάθηση και γιατί έχει σημασία? (από [email protected])
Η θεωρία της Βιωματικής Μάθησης οικοδομείται πάνω στην εργασία των μελετητών John Dewey (1938)1, David Kolb(1984)2, και Carl Rogers(1969, 1994).3
Διαφέρει από την γνωστική μάθηση, όπως η συνήθης απομνημόνευση του λεξιλογίου ή της προπαίδειας , επειδή ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις επιθυμίες του μαθητή, βασιζόμενη στην κεντρική αρχή ότι «η μάθηση είναι η διαδικασία κατά την οποία η γνώση αναπτύσσεται μέσα από τον μετασχηματισμό της εμπειρίας. Η γνώση είναι επακόλουθο του συνδυασμού της κατανόησης και μετασχηματισμού της εμπειρίας» (Kolb).
Σύμφωνα με τον Kolb, η βιωματική μάθηση είναι μία κυκλική διεργασία κατά την οποία οι μαθητές:
- Δρουν: συμμετέχουν σε μία εμπειρία
- Στοχάζονται: σκέφτονται σχετικά με την εμπειρία
- Μαθαίνουν: σχηματίζουν νέες ιδέες βασιζόμενοι σε αυτούς του στοχασμούς
- Εφαρμόζουν: δοκιμάζουν τις νέες ιδέες σε διαφορετικές συνθήκες ξεκινώντας τον κύκλο ξανά.
Η πρακτική άσκηση, οι σπουδές στο εξωτερικό, η πτυχιακή έρευνα και οι υπηρεσίες μάθησης είναι μορφές της βιωματικής μάθησης μεταξύ πολλών άλλων. Αυτά τοποθετούν τους μαθητές σε καταστάσεις εκτός του παραδοσιακού ακαδημαϊκού περιβάλλοντος στο οποίο οι σπουδαστές πρέπει να πάρουν πρωτοβουλίες, να πάρουν αποφάσεις, να μάθουν από τις φυσικές συνέπειες και να είναι υπεύθυνοι για τα αποτελέσματα των επιλογών τους. Ένα καλοσχεδιασμένο πρόγραμμα βιωματικής μάθησης ενσωματώνει συχνά ευκαιρίες για στοχασμό, κριτική ανάλυση και σύνθεση για τη διευκόλυνση του κύκλου της μάθησης μέσω της εμπειρίας, βάζοντας τους σπουδαστές σε καταστάσεις κατά τις οποίες αντιμετωπίζουν πραγματικά κοινωνικά, πρακτικά, προσωπικά ή ερευνητικά προβλήματα.
Σε αντίθεση με την τυπική παθητικότητα του παραδοσιακού μαθήματος, η βιωματική μάθηση επιτρέπει στους μαθητές να συμμετέχουν πλήρως στην διδακτική διαδικασία και να ελέγχουν την φύση της και την κατεύθυνση της. Οι μαθητές είναι πρωταρχικοί αξιολογητές της μάθησης τους, ενώ επίσης αξιολογούν μόνοι τους την πρόοδο τους και την επιτυχία τους. Ο δάσκαλος δρα ως διευκολυντής/συντονιστής που καθιερώνει ένα θετικό κλίμα για μάθηση, αποσαφηνίζει τον σκοπό της μάθησης, οργανώνει τις πηγές μάθησης και τις κάνει διαθέσιμες στους σπουδαστές, ισορροπεί τις συναισθηματικές και διανοητικές πτυχές της διδακτικής εμπειρίας και μοιράζεται σκέψεις και αισθήματα με τους σπουδαστές χωρίς να δεσπόζει επί της μαθησιακής εμπειρίας τους.
Η Βιωματική Μάθηση διαφέρει από τις εκπαιδευτικές στρατηγικές για ενεργή μάθηση μέσα στην αίθουσα. Ακόμη και όταν οι σπουδαστές εμπλέκονται σε παιδαγωγικές μεθόδους ενεργούς μάθησης βασισμένες στην επίλυση προβλημάτων ή την διαχείριση έργων, η διδασκαλία σε αίθουσα δεν μπορεί να υποκαταστήσει τις εμπειρίες που μπορούν να αποκτηθούν στον πραγματικό κόσμο. (…)
Παρότι επαγγέλματα που απαιτούν άδεια ασκήσεως -όπως η ιατρική φροντίδα ή η εκπαίδευση παιδιών-έχουν προϋποθέσεις πρακτικής εξάσκησης, πολλά ακαδημαϊκά πεδία διατηρούν ιστορικά την έμφαση στην απόκτηση της γνώσης μέσα στην αίθουσα. (…) Οι εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι όπως ο Jean Piaget(1936)4 και ο Jerome Bruner(1957)5 και οι γνωστικοί νευροεπιστήμονες (Kandel, 20126; Eagleman, 20157) εξηγούν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος μαθαίνει από την δημιουργία συσχετισμών μεταξύ των νέων γνώσεων και των προηγούμενων εμπειριών. Όσο περισσότερο δυναμώσουμε αυτές τις συνδέσεις, τόσο βαθύτερα μαθαίνουμε.
Η εξάσκηση και η επανάληψη είναι βασικά για την μάθηση αλλά όσο περισσότερο διεξάγουμε την εξάσκηση σε αυθεντικό περιβάλλον, τόσο αποτελεσματικότερη και ικανοποιητικότερη θα είναι η μάθηση. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν συνδέει την νέα γνώση μόνο με προηγούμενα εμπειρικά γεγονότα αλλά και με συναισθήματα, εμπειρίες, αισθητηριακές προσλαμβάνουσες και δράσεις. Αντιστρόφως, είναι κατά πολύ πιο αναποτελεσματικό να μαθαίνεις με αποστήθιση (απλή απομνημόνευση) ή στην απομόνωση της αίθουσας γιατί η νέα γνώση στερείται σύνδεσης με οτιδήποτε άλλο.
Η βιωματική εκπαίδευση προσφέρει ανεκτίμητες ευκαιρίες για τους σπουδαστές να αναπτύξουν, να στοχαστούν, να εφαρμόσουν και να μεταδώσουν την γνώση σε πραγματικό περιβάλλον ενώ παραμένουν υπό την καθοδήγηση τους δασκάλου, ενσωματώνοντας την μάθηση στον πραγματικό κόσμο, αυξάνοντας την εμπλοκή των σπουδαστών με την θεματολογία των σπουδών τους. Μας επιτρέπει να παρέχουμε μία εκπαιδευτική εμπειρία που ενδυναμώνει τα ακαδημαϊκά επιτεύγματα των σπουδαστών ενώ επίσης ενδυναμώνονται οι ικανότητες τους να σχηματίζουν δικούς τους συσχετισμούς ανάμεσα στην εκπαίδευση τους και τη ζωή τους μετά την αποφοίτηση.
